رهبر جمهوری اسلامی ایران، سید علی خامنه‌ای، در سخنرانی‌های مختلف خود به تاریخ ایران باستان، از جمله دوران هخامنشیان، با رویکردی متمایز از دیدگاه‌های ملی‌گرایانه پرداخته است. او در تحلیل‌هایش درباره‌ی تاریخ باستان ایران، تاکید می‌کند که نباید تنها به شکوه و عظمت دوران‌هایی مانند هخامنشیان بسنده کرد و آنها را به عنوان نقطه‌ی اوج هویت ملی ایران دانست. بلکه تاریخ ایران باید در کنار تحولات فرهنگی و معنوی پس از ظهور اسلام و مخصوصاً تمدن اسلامی ایران دیده شود.
نگاه کلی خامنه‌ای به ایران باستان
خامنه‌ای معتقد است که تاریخ و هویت ملی ایران باستان مهم است و باید شناخته شود، اما این اهمیت را به صورت گزینشی و به عنوان بخشی از کل تاریخ تمدنی و معنوی ایران مطرح می‌کند. او تاریخ ایران باستان را در چارچوب وسیع‌تری می‌بیند که با ورود اسلام به ایران و شکل‌گیری تمدن اسلامی به کمال و اوج رسیده است. خامنه‌ای بر این باور است که ایران پس از اسلام به یک «تمدن بزرگ اسلامی» تبدیل شده و این تمدن اسلامی ایران در مقایسه با دوران پیش از اسلام، تحولی عمیق‌تر و ارزشی بالاتر دارد.
انتقاد از ملی‌گرایی افراطی
خامنه‌ای بارها از کسانی که به ملی‌گرایی افراطی روی می‌آورند و ایران باستان را به عنوان تنها بخش افتخارآمیز تاریخ کشور معرفی می‌کنند، انتقاد کرده است. او معتقد است که تأکید صرف بر دوران‌هایی مانند هخامنشیان به نوعی از تفکر منجر می‌شود که می‌تواند هویت اسلامی مردم ایران را کم‌رنگ کرده و فرهنگ و ارزش‌های اسلامی را در حاشیه قرار دهد. از نظر او، این نوع نگاه موجب ایجاد فاصله بین جامعه ایران و ریشه‌های اسلامی آن می‌شود. او بر این باور است که افتخار به گذشته باید با تأکید بر ارزش‌های اخلاقی و الهی و با نگاه به آینده صورت گیرد و نه با تجلیل بی‌حد و مرز از گذشته.
دیدگاه درباره عظمت امپراتوری هخامنشی
خامنه‌ای هرچند عظمت امپراتوری‌هایی چون هخامنشیان را انکار نمی‌کند و آن را به عنوان بخشی از تاریخ و فرهنگ ایران می‌پذیرد، اما از نظر او، شکوه واقعی ایران به واسطه‌ی پیوندش با ارزش‌های اسلامی است. در این رویکرد، تاریخ ایران باستان به عنوان مقدمه‌ای برای پذیرش اسلام و گسترش تمدن اسلامی دیده می‌شود و از آن درس‌هایی در جهت تقویت هویت اسلامی و معنوی گرفته می‌شود.
تأکید بر تمدن اسلامی ایران
از نظر خامنه‌ای، تمدن ایران پس از اسلام، نه تنها از نظر علمی و فرهنگی، بلکه از نظر ارزش‌های انسانی و معنوی در جایگاه بسیار بالاتری قرار دارد. او معمولاً به چهره‌ها و دانشمندانی مانند ابن‌سینا، خیام، فردوسی، و حافظ اشاره می‌کند که در دوران اسلامی نقش بسیار مهمی در ارتقای فرهنگ و تمدن ایران داشته‌اند. خامنه‌ای این شخصیت‌ها را نمایندگان افتخار واقعی ایران می‌داند و معتقد است که هویت ملی ایران در دوران اسلامی به بالاترین سطح خود رسیده است.
نتیجه‌گیری
در نهایت، خامنه‌ای از پیروانش می‌خواهد که به تاریخ ایران با نگاهی جامع بنگرند و ارزش‌های اسلامی و ملی را در کنار هم ببینند. او تاکید می‌کند که افتخار به ایران نباید صرفاً به دوران‌های باستانی و پیش از اسلام محدود شود. در دیدگاه او، تاریخ ایران یکپارچه و مستمر است و اوج شکوه آن به‌واسطه‌ی پذیرش اسلام و خلق تمدن اسلامی شکل گرفته است. بنابراین، هویت ایرانی-اسلامی ترکیبی از میراث باستانی و اسلامی است و باید به گونه‌ای مورد توجه قرار گیرد که باعث تقویت ارزش‌های اسلامی در جامعه شود.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر