چرا ایران هر ساله ناقض حقوق بشر است؟ تحلیلی عمیق از وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران
حقوق بشر بهعنوان اصولی غیرقابل تغییر و جهانشمول، بهطور رسمی در بسیاری از اسناد بینالمللی به رسمیت شناخته شده است. اعلامیه جهانی حقوق بشر و پیماننامه بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی، بهعنوان اسناد اصلی در زمینه حقوق بشر، دولتها را ملزم به رعایت و حفظ حقوق اساسی انسانها میکند. ایران بهعنوان یکی از کشورهای عضو سازمان ملل متحد و امضاکننده بسیاری از کنوانسیونهای بینالمللی حقوق بشر، مسئولیت دارد تا این اصول را در داخل مرزهای خود به اجرا درآورد. اما با وجود پذیرفتن این تعهدات، ایران بهطور مستمر از اجرای استانداردهای بینالمللی حقوق بشر سرپیچی کرده است.
در این مقاله به بررسی علل و دلایل نقض حقوق بشر در ایران پرداخته و موارد مختلف نقض حقوق بشر از جمله سرکوب معترضان، آزادی بیان، حقوق زنان و اقلیتها، اعدامها و سایر مشکلات حقوق بشری را تجزیه و تحلیل خواهیم کرد. همچنین، یکی از ابعاد مهم نقض حقوق بشر در ایران، عدم همکاری با نهادهای بینالمللی، بهویژه عدم اجازه به گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل برای ورود به کشور، خواهد بود.
1. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و تضادهای آن با حقوق بشر بینالمللی
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که در سال 1979 تدوین و تصویب شد، اصولی را در حمایت از حقوق بشر در خود گنجانده است. این اصول بهطور ظاهری با اصول بینالمللی حقوق بشر همخوانی دارند، اما در عمل، تفسیر و اجرای آنها باعث محدودیتهای گستردهای برای حقوق فردی و اجتماعی شهروندان ایرانی شده است. بسیاری از این تضادها و نقضها در قوانین و سیاستهای اجرایی ایران به چشم میخورند.
اصل ۲۲ قانون اساسی: این اصل بهطور صریح از «حیثیت، جان، مال، حقوق و آزادیهای فردی مردم» حمایت میکند، اما در عمل، آزادیهای فردی تحت فشار و محدودیتهای زیادی قرار دارند. این محدودیتها شامل سرکوب معترضان، برخورد با مخالفان سیاسی، آزار و اذیت فعالان حقوق بشر و خبرنگاران است.
اصل ۲۳ قانون اساسی: به آزادی عقیده اشاره دارد، اما در ایران افرادی که بهطور علنی عقاید خود را ابراز کنند، بهویژه فعالان سیاسی و اجتماعی، با تهدید، آزار و حتی بازداشت مواجه میشوند. محاکمههای ناعادلانه و اعترافات اجباری برخی از این افراد، نقض آشکار این اصل هستند.
اصل ۲۶ قانون اساسی: آزادی تشکیل احزاب و اجتماعات را به رسمیت میشناسد، اما در عمل، احزاب سیاسی مستقل و مخالفان حکومت تحت فشار قرار دارند و در بسیاری از موارد، اجتماعات مسالمتآمیز با خشونت سرکوب میشوند.
2. نقض حقوق بشر در ایران: آمار و شواهد
برای درک بهتر نقض حقوق بشر در ایران، نیاز است به آمار و گزارشهای معتبر بینالمللی استناد کنیم.
الف. اعدامها و نقض حق زندگی
ایران در میان کشورهای پیشرو در اعدام قرار دارد. طبق گزارشهای دیدهبان حقوق بشر و عفو بینالملل، این کشور در سال 2023 بیش از 500 نفر را اعدام کرده است. این اعدامها بسیاری از اوقات بهطور غیرعلنی و بدون رعایت اصول دادرسی عادلانه صورت میگیرند.
در بسیاری از موارد، اعدامها بهویژه برای کسانی که در اعتراضات شرکت کردهاند، بهطور فزایندهای بهعنوان ابزار سرکوب سیاسی استفاده میشود. از جمله این موارد میتوان به اعدامهای پس از اعتراضات آبان ۱۳۹۸ اشاره کرد که بیش از 300 نفر در این اعتراضات کشته شدند.
ب. آزادی بیان و رسانهها
آزادی بیان در ایران بهطور سیستماتیک محدود شده است. اصل ۲۴ قانون اساسی ایران که آزادی مطبوعات را تضمین میکند، در عمل بهویژه برای رسانههای مستقل و منتقدان رژیم رعایت نمیشود. رسانهها و خبرنگاران با فشارهای سیاسی و تهدیدات جسمی روبهرو هستند و در بسیاری از موارد، خبرنگاران با اتهامات واهی به زندان میافتند.
طبق گزارشهای سازمانهای بینالمللی، ایران یکی از بزرگترین زندانهای خبرنگاران را دارد. در سالهای اخیر، دهها خبرنگار به دلیل فعالیتهای رسانهای خود بازداشت شدهاند و رسانههای مستقل و منتقد رژیم بهطور مداوم تعطیل میشوند.
ج. سرکوب معترضان و نقض حق تجمع
در ایران، حق آزادی تجمع، که طبق ماده ۲۱ اعلامیه جهانی حقوق بشر بهطور غیرقابل برگشت به رسمیت شناخته شده است، بهطور گستردهای نقض میشود. اعتراضات اجتماعی و سیاسی در ایران با سرکوب شدید مواجه میشود.
در اعتراضات آبان ۱۳۹۸ که بهدلیل افزایش قیمت بنزین برگزار شد، مقامات ایران بهطور گسترده از نیروهای امنیتی و نظامی برای سرکوب معترضان استفاده کردند. در این اعتراضات بیش از 300 نفر کشته و هزاران نفر دیگر دستگیر شدند.
3. نقض حقوق زنان و اقلیتها
حقوق زنان در ایران بهویژه در زمینههایی چون آزادی پوشش، حق انتخاب همسر، حق حضانت و مشارکت در فعالیتهای اجتماعی و سیاسی، تحت محدودیتهای شدید قرار دارد. با وجود اینکه اصل ۲۰ قانون اساسی به برابری حقوقی اشاره دارد، زنان ایرانی بهطور سیستماتیک از حقوق برابر با مردان محروم هستند.
یکی از مهمترین مسائل در ایران، مسئله حجاب اجباری است. زنانی که علیه این قانون اعتراض میکنند، بهویژه در سالهای اخیر، با تهدید، آزار و زندانی شدن مواجه شدهاند. بسیاری از زنان ایرانی در اعتراضات خیابانی به حجاب اجباری، مورد ضرب و شتم قرار گرفتهاند و به زندان افتادهاند.
حقوق اقلیتهای مذهبی و قومی نیز در ایران بهطور گستردهای نقض میشود. بهاییان، مسیحیان، یهودیان، اهل سنت و سایر اقلیتهای مذهبی در ایران بهویژه در حوزههای آموزشی و شغلی با تبعیضهای گستردهای روبهرو هستند.
4. عدم همکاری ایران با نهادهای بینالمللی حقوق بشر
یکی از جنبههای مهم نقض حقوق بشر در ایران، عدم همکاری این کشور با نهادهای بینالمللی حقوق بشر، بهویژه عدم پذیرش گزارشگر ویژه حقوق بشر از سوی سازمان ملل متحد است.
ایران بهطور مداوم از پذیرش گزارشگران ویژه حقوق بشر که از سوی سازمان ملل به منظور نظارت بر وضعیت حقوق بشر به کشورها ارسال میشوند، خودداری کرده است. این کار باعث میشود که نهادهای بینالمللی نتوانند نظارت دقیقی بر وضعیت حقوق بشر در این کشور داشته باشند و گزارشهای مستقل و جامع از وضعیت حقوق بشر ایران بهدست نیاید.
عدم اجازه به گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل بهطور خاص، نشاندهنده عدم شفافیت و تلاش برای مخفی نگهداشتن نقضهای سیستماتیک حقوق بشر است. این موضوع، علاوه بر آنکه نشاندهنده عدم پایبندی ایران به تعهدات بینالمللی خود است، بهطور جدی از تلاشهای جهانی برای بهبود وضعیت حقوق بشر در این کشور میکاهد.
5. نتیجهگیری
در نهایت، ایران با وجود پذیرش تعهدات بینالمللی در زمینه حقوق بشر، بهطور مستمر نقض این حقوق را در داخل مرزهای خود ادامه میدهد. نقض حقوق بشر در ایران از اعدامهای غیرعادلانه، سرکوب معترضان، محدودیتهای شدید بر آزادی بیان و رسانهها، تا تبعیضهای سیستماتیک علیه زنان و اقلیتها گسترده است.
عدم همکاری با نهادهای بینالمللی و عدم اجازه به گزارشگر ویژه حقوق بشر برای ورود به کشور، فقط نشاندهنده عمق این نقضها و تمایل ایران برای پنهان کردن واقعیتها از جامعه جهانی است. بهطور کلی، برای بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران، نیاز به اصلاحات گسترده در سیستم قضائی و اجرائی کشور است. فقط با رعایت اصول حقوق بشر و پاسخگویی به مسئولیتهای بینالمللی، ایران میتواند به وضعیت حقوق بشر مطلوب دست یابد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر